Одлуката на Белград за „помирување“ е донесена, според соопштението на СПЦ, врз основа на „актот на Светиот архиерејски синод на Македонската православна црква – Охридска архиепископија“. Со овој акт се прифати нејзиниот претходен канонски статус добиен во 1959 година во Српската православна црква – широка автономија, со „надеж дека Српската православна црква братски ќе го реши и реши прашањето за нејзиниот конечен канонски статус, по што треба да следи сеправославна согласност и прифаќање на тој статус“ (соопштение на СПЦ).
Со прифаќањето на МПЦ да се врати на автономниот статус, како што се наведува во соопштението на Собранието на СПЦ, „отстранети се причините за прекинот на литургиското и канонското причестување, предизвикани од едностраното прогласување на автокефалноста во 1967 година и целосно литургиско и се воспоставува канонска заедница“.
Исклучувајќи ги алузиите за „рестриктивни клаузули“ во однос на јурисдикцијата и црковната дијаспора, во соопштението на Собранието на СПЦ не се споменува одлуката на Цариградската патријаршија која на 9 мај воспостави евхаристиско единство со МПЦ под името Охридска Архиепископија, со обврска не до ниту „м“ од Македонија, пишува српски „Данас“.
Со минатонеделната одлука на Синодот во Цариград, која се однесува на повтореното барање на МПЦ и македонските државни органи од 2018 година, „Православната црква во Србија“ и’ остави да ги регулира управните прашања меѓу неа и во рамките на канонскиот акт и црковната традиција Црквите во Северна Македонија“.
Грчките теолози кои го поддржуваат овој упад на Константинопол во канонската јурисдикција на Српската православна црква тврдат дека тоа го спречило „српско-рускиот модел“ за решавање на македонското црковно прашање, со што би се обезбедил постојниот континуитет на канонската јурисдикција, додека македонската автокефалност е „одамна задоцнета“.
Она што Грците го премолчуваат е дека МПЦ, што веќе се гледа од одлуката од 9 мај, нема да има целосна независност во однос на Цариград и ќе мора да ја „предаде“ дијаспората, но и новоформираниот канонски спорната Православна Црква на Украина.
Во СПЦ вчера немаше дополнителни објаснувања -особено кога МПЦ го испратила споменатиот акт со кој по 55 години на отцепеност и неколку неуспешни преговори, доброволно се враќа во автономија и каква е тука улогата на Цариградската патријаршија.
Неофицијално се зборува дека по тоа писмо МПЦ започнала тајни средби со СПЦ, а се шпекулира дека бил контактиран и Цариград. Првите неофицијални коментари на црковните кругови во СПЦ се дека и покрај сите непознати, СПЦ и МПЦ ги чека долг пат.
На официјалната веб-страница на МПЦ, за разлика од 9 мај, кога веднаш беше објавена одлуката на Цариград, до завршувањето на овој број на нашиот весник, не се споменуваше соопштението на Собранието на СПЦ. Веста ја објави православниот православен портал, додека македонските црковни интернет страници бараат одговорност за тоа што МПЦ се враќа во СПЦ со „статус полош од пропаднатиот нишки договор пред 20 години“.
Македонските државни функционери кои минатата недела лично му се заблагодарија на вселенскиот патријарх Вартоломеј, засега молчат. Скопските црковни медиуми до вчера тврдеа дека се подготвува првата заедничка литургија на поглаварот на МПЦ и цариградскиот патријарх Вартоломеј, планирана за Педесетница на 12 јуни, во Фанару, дел од Истанбул.
– Без разлика на сите непознати, оваа собраниска одлука е историска не само за СПЦ и МПЦ, туку за целото православие. Но, неговите ефекти ќе се знаат дури кога одлуките на Синодот на МПЦ и на Собранието на СПЦ ќе се вклучат во најголемиот организационен акт на МПЦ. Тоа го покажуваат историските искуства од 1959 година, кога тоа не било направено поради притисокот на комунистичката власт. Сега тој притисок врз МПЦ може да дојде од други страни“, изјави за „Данас“ професорот Зоран Чворовиќ од Правниот факултет на Универзитетот во Крагуевац.
Пензија за Архиепископот Јован?
Освен нејаснотијата што точно се случува меѓу СПЦ, МПЦ, Цариградската патријаршија и можеби индиректно црквата во Москва, прашање е што ќе биде со Православната Охридска Архиепископија на Јован Вранишковски, која СПЦ ја обнови во 2002 година во Македонија како широка црква со автономија со Томос. ПОА не се споменува во собраниското соопштение за помирување со МПЦ. Некои црковни извори шпекулираат дека нејзиниот архиепископ – охридски и митрополит скопски Јован (Вранишковски) би можел да замине во пензија поради сериозни здравствени проблеми.
Данас.рс