Температурни рекорди, екстремно високи температури на самиот почеток на летото, но катастрофи, бури и град со големина на орев, торнадо во Чешка … сведоци сме на големи климатски крајности. „Климата е на стероиди“, вели Владимир Ѓурѓевиќ, метеоролог и климатолог, и тој накратко опишува сè што се случи во последниве години во Србија и на Балканот и се чини дека е сè поинтензивно и поизразено.
Дали е најтопло лето пред нас, ќе има ли екстремни температури, колку подолго ќе трае летото, земајќи ги предвид само температурите како параметар – српскиот климатологот Ѓурѓевиќ дава одговор на сите овие прашања.
Отпрвин се прашувавме – кога конечно ќе дојде топлото време, а потоа одеднаш нè „погоди“ жешкиот, тропски бран со температури повисоки од 40 степени, невообичаено високи за самиот почеток на летото. Сега многумина се прашуваат – што нè чека во текот на јули и август, најтоплите месеци во годината.
Владимир Ѓурѓевиќ, метеоролог и климатолог во утринското вклучување на Фејсбук страницата „Белград на Блиц“, даде не толку оптимистички одговори за климата воопшто, како во Србија земја, така и во светот.
– Во текот на летото, најтопол период ќе биде крајот на јули и почетокот на август, така што тогаш нè очекуваат најголемите температурни шокови и највисоките температурни вредности, и тогаш треба да очекуваме многу топло време – вели Ѓурѓевиќ.
JUST IN – Rare tornado devastates a town in the Czech Republic.pic.twitter.com/6XQQ12e4zm
— Disclose.tv 🚨 (@disclosetv) June 24, 2021
Според него, она што загрижува е што прогнозите сè уште не покажуваат дека ќе има многу врнежи во наредниот период, особено во следните десет дена, а тој смета дека можеме да кажеме (внимателно, бидејќи тоа се сепак прогнозите) дека нè чека топло и суво лето.
Ѓурѓевиќ објаснува дека според климатолошките стандарди, летото трае до крајот на август, но во однос на температурите, веројатно ќе трае подолго. Причината за тоа е промената на климата, така што температурниот режим кај нас е променет, поради што во просек имаме 20 до 30 дена повеќе во текот на годината кога температурите се поблиску до чувството на некои летни температури од температурите за тоа време од годината, да речеме во септември или октомври.
– Не се случува толку често да се рушат некои апсолутни рекорди, но она што го гледаме е дека овие периоди на топло време стануваат сè почести. Значи, иако не рушиме рекорди, сè почесто ни се случува да имаме топли бранови и да имаме периоди на екстремно топло време – објаснува тој.
Една од последиците од климатските промени на која сме сведоци е дека времето стана малку поинтензивно, како и фактот дека имаме ненадејни премини од еден во друг вид на време.
– Ние во климатологијата понекогаш велиме дека климата е малку на стероиди, односно дека е поенергична отколку во минатото. Не само што планетата се загрева во просек и потоа предизвикува некои промени, туку проблемот е во тоа што начинот на кој воздухот циркулира низ планетата се смени на начин што ја фаворизира оваа ситуација – истакнува Ѓурѓевиќ.
Како што објаснува тој, поради тоа одеднаш влегуваме од студ во топол период, па се случува при таа смена да се појават некои неповолни временски услови, како што е интензивен град или неодамнешното појавување торнада во Чешка и слично. Сето ова е предизвикано од фактот дека на еден мал простор имаме големи температурни разлики помеѓу воздушната маса која е многу студена и воздушната маса која е многу топла.
Според него, торнадото се појавувало и во Србија, но за среќа не толку силни како оној во Чешка.
BREAKING: Tornado causes major damage in the Czech Republic pic.twitter.com/TdSm87Z4gG
— BNO News (@BNONews) June 24, 2021
– Имавме неколку од нив во претходните години, а тој број не е толку занемарлив за да можеме да кажеме дека торнада не се случуваат во нашата земја – вели Ѓурѓевиќ.
– Она што се случи во Чешка на некој начин треба да биде предупредување за сите нас – предупредува тој.
Главните виновници за се што ни се случува сега и на кого сме лути сме самите ние. Со согорувањето на фосилните горива се испуштаат големи количини на јаглерод диоксид што се ослободува во атмосферата, а потоа тој дополнителен јаглерод диоксид останува во атмосферата скоро засекогаш.
– Во еден момент, ако престаневме да користиме фосилни горива, неговата концентрација во атмосферата ќе останеше на приближно исто ниво како и кога застанавме. Бидејќи биосферата нема толку голема моќ на апсорпција да го извлече целиот јаглерод диоксид што го испуштаме, затоа со горење фосилни горива постојано ја зголемуваме нејзината концентрација во атмосферата. Она што го правиме како глобално општество е постојано да ја зголемуваме неговата концентрација од година во година, и тоа е погрешно – предупредува Đурчевиќ.
За жал, денес концентрацијата на јаглерод диоксид во атмосферата е околу 50 проценти поголема од моментот пред да почнеме да користиме јаглен, нафта и гас како примарни извори на енергија.
Она што не чека во следните 30 години е затоплување за дополнителен еден степен, што значи дека ќе ја удвоиме оваа количина на климатски промени што ги имаме во моментов, и затоа можеме да очекуваме уште повеќе екстреми и повеќе од сите неповолни временски ефекти веќе споменати.
Според метеорологот и климатологот, имаме две можни сценарија. Можеме да живееме во клима каде што успешно го спроведувавме Парискиот договор и каде застанавме на тие две нивоа и ако продолжиме да користиме фосилни горива, ќе можеме да бидеме сведоци на понатамошни промени на планетата.
Потенцијално ние како глобално општество би можеле да ја загреваме планетата за дополнителни четири или дури пет степени, а како што ни објасни тој во тој случај планетата навистина би изгледала како некоја друга планета и условите за живот би биле многу комплицирани во смисла дека би треба да извршат длабока трансформација на општеството за да се навикнат на тие климатски услови.
– Тоа не значи дека луѓето би исчезнале од планетата, но би поминале низ многу сериозни и многу драматични проекти. Она што ни го кажува науката е дека оваа граница од два степени и треба да се навикнеме на тоа. Треба да разбереме дека тоа е така, и оваа граница од два степени ни дава одредена сигурност дека можеме да ја апсорбираме таа количина на негативни ефекти преку некои методи на прилагодување, без разлика дали тоа е во земјоделството кое развива системи против суша или ги подобрува системите за одбрана од поплави , или подобрување на системот за рано предупредување, односно предупредување за екстремни временски услови како што се силни облаци од невреме – смета Ѓурѓевиќ.