Јосип Броз Тито е роден на 7 мај, но неговиот роденден беше прославуван во Југославија на 25 мај. Тоа беше датум прогласен за роденден – Ден на младите. По тој повод, Младинската штафета беше пренесувана низ цела Југославија, учесниците ја носеа во раце и трчаа со неа низ целата земја, а му беше предавана на Тито на 25-ти мај.
Последната штафета на младоста датира од 1987 година, а околу неговиот дизајн сè уште кружат разни теории, според кои донекаде се навестуваше на крвавиот распад на Југославија, поради што и денес предизвикува посебен интерес. Таа година дизајнот на штафетата и идејниот дизајн на постерот за Денот на младоста му беа доверени на студиото за дизајн од Љубљана, „ Нов колективизам“. И самата штафета во форма на неизградена зграда на четири столба беше невозможно да се носи, веќе навестуваше поинаков пристап на членовите на „Новиот колективизам“ кон споменатиот настан.
Скандалот избувна кога се откри дека придружниот постер е всушност малку изменета верзија на нацистичкиот постер на Третиот рајх, Ричард Клајн од 1936 година.
– На почетокот, апсолутно никој не ја препозна врската. Прво, словенечкото младинско претседателство се идентификуваше со нашиот плакат, а потоа и целата младинска организација на Југославија. И генералите во тоа време беа задоволни. Навистина им се допадна. Добро се сеќавам на еден генерал кој рече дека му е мило што на постерот има мускулест млад човек, а не некоја апстракција. Тие навистина го сакаа и се идентификуваа со него. Но, кога беше откриена врската, се појавија проблеми. Бевме изненадени што се крена ваква врева, сите весници пишуваа за тоа. За нас не беше логично затоа што знаевме колку генералите и другите претставници на тогашниот еднопартиски режим го сакаат нашиот постер, објасни Роман Уранјек, член на Новиот колективизам, во проектот ВласТИТО искуство (Kulturni centar REX i Samizdat B92) .
Кога стана јасно дека ова решение на словенечката уметничка група не може да се користи, за целите на одбележувањето на Денот на младите во 1987 година, потоа беше направена нова штафета. Штафетата мораше да ги исполни сите стандарди на ваков важен настан. Како и да е, по својот изглед со осум црвени диоди кои потсетуваат на капки крв и скратена петокрака ѕвезда, може да се препознаат навестувања за настаните што би следеле на овие простори во 90-тите години на минатиот век.
Младинската штафета беше воведена во 1945 година, на предлог на младите од Крагуевац, како штафета на Тито. Тито ги презеде првите штафети во Загреб, додека во годините по и до 1956 година тој лично ги прими последните носители на штафетата пред Белата палата во Белград, со свечен пречек на Плоштадот Република. На иницијатива на Тито во 1957 година, настанот беше наречен Ден на младите.
До смртта во 1980 година, штафетата ја примаше на стадионот ЈНА во Белград. Штафетата на млади во 1980 година, која беше на пат кон Хрватска на денот на неговата смрт на 4 мај, за да го одбележи осумдесет и осмиот роденден на Тито, го прекина патувањето и беше положена од претседателот на Собранието на СФРЈ.
Сите штафети кои се носеа 42 години се чуваат во Музејот на Југославија во Белград.
Извор и фото: 24sata.h